Karel ende Elegast

Karel ende Elegast werd rond 1270 geschreven in Brabant, de auteur is onbekend. Het is een ridderroman en een Karelroman. In deze verdiepingsopdracht onderzoek ik of de roman een hoofse of een voorhoofse roman is.

Kenmerken voor-hoofse romans:
- In deze verhalen speel Karel de Grote een centrale rol
- Wilde verhalen met bloederige gevechten en heldendaden van Karel en zijn leenmannen
- Vaak over massa gevechten en oorlogen (strijd tussen christenen en moslims)
- De romans zijn vaak op rijm
- Er worden alleen Germaanse namen gebruikt in het verhaal
- Oud-Germaanse gebruiken 
- Trouw, ridderlijkheid en eer staan centraal
- Ondergeschikte positie van de vrouw
- Begin van het verhaal: overtuigen 
  Midden: het verhaal
  Einde: dank aan God
- Voor-hoofs is de periode die vooraf gaat aan de hoofse periode en staat voor onbeschaafd en ruw. 

Kenmerken hoofse romans:
- Verering van de vrouw (Jonkvrouw)
- Moedig en sterke maar ook slimme ridders
- Liefde is het centrale thema
- Sprookjeselementen
- Klassieke, oosterse of Britse/Arthurromans 
- Hoofs betekent in de Middeleeuwen dat iemand zich sociaal aangepast gedraagt, zoals het er aan het hof aan toe gaat. Mooi, fijn, beschaafd. 

De voor-hoofse roman gaan dus vaak over heldendaden en trouwheid aan de vorst, hierbij speelt de vrouw geen rol en is zelfs ondergeschikt. In de hoofse romans gaat het verhaal over de liefde.

Het is duidelijk dat Karel ende Elegast tot de voor-hoofse romans behoort. Dit is al duidelijk omdat de hoofdpersoon van het verhaal Karel de Grote zelf is. Het verhaal gaat over trouw door Elegast aan de koning. Al heeft de koning hem verbannen en zijn bezit afgepakt hij heeft nog steeds alles over voor zijn vorst. Het bloederige gevecht komt aan het einde van het verhaal aan bod, als Elegast Eggeric verslaat. De namen in het verhaal zijn Germaans (Elegast en Eggeric) ook Oud-Germaanse gebruiken (het kruid) komen in het verhaal voor. De vrouw komt in het verhaal voor maar zij wordt mishandelt door haar echtgenoot (Eggeric) en door de koning aan een ander gegeven, ze heeft hier geen inspraak in er wordt verder geen rekening met haar gehouden. In het begin van het verhaal probeert de schrijver de lezer te overtuigen dat het verhaal echt is gebeurt en dat iedereen het moet lezen, het midden van de roman is het verhaal zelf en op het einde wordt God gedankt.

W.F. Hermans- De donkere kamer van Damokles

Bespreking van de personages 

Hoofdpersoon: Henri Osewoudt (Hendrik Maarten Osewoudt). Osewoudt wordt geboren in Voorschoten op 23 april 1920. Hij heeft een sigarenwinkel. Hij heeft blond haar, een bleke huid, geen gezichtshaar (baard) en een rare hoge stem. Hij heeft eigenlijk niks om voor te leven.

Familie

Ria is de lelijke, veel oudere nicht van Osewoudt met wie hij trouwt. Ze bedriegt hem met een NSB'er (Evert). Ze is de dochter van Bart Nauta en tante Fietje. 

Bart Nauta is de oom van Oswoudt. Bij deze man woonde Osewoudt toen zijn moeder naar een inrichting moest. Later werd hij de schoonvader van Osewoudt.

Moeder van Osewoudt ze is geestelijk niet helemaal goed en heeft haar man en vader van Osewoudt vermoord. Hiervoor gaat ze niet naar de gevangenis maar naar een inrichting.

Vader van Osewoudt wordt aan het begin van het boek vermoord door zijn vrouw.

tante Fietje is de vrouw van Bart Nauta en moeder van Rita. Ze overleed kort nadat Rita en Osewoudt trouwden. Ze mocht Osewoudt niet maar deed wel aardig tegen hem.

Vrienden & kennissen

Moorlag is een goede vriend van Osewoudt. Hij woont bij Osewoudt, zijn moeder en Rita omdat hij examen wil gaan doen.

Marianne Sondaar (Mirjam Zettenbaum) is een ondergedoken Joodse vrouw. Ze helpt Osewoudt met zijn haar zwart verven. Osewoudt en zij krijgen een relatie en een doodgeboren kind. 

Evert Turlings woont vlak bij Osewoudt en is de zoon van de drogist. Hij is een NSB'er en heeft een affaire met Rita.

De Vos Clootwijk is de directeur van de Nederlandse spoorwegen. 

Pater Beer is bij Osewoudt aan het einde van het boek en aan het einde van Osewoudt zijn leven. Hij praat met hem op de ziekenzaal en is bij hem als hij wordt neergeschoten.

Mensen van het verzet

Dorbeck is de dubbelganger van Osewoudt, een tegenpool. Dit is de man die alles weet en Osewoudt opdrachten geeft. Aan het einde van het boek is hij verdwenen.

Zéwuster pleegt samen met Dorbeck en Osewoudt een aanslag. Osewoudt komt hem later nog een keer tegen. Hij wordt vermoord door de Duitsers.

Meinarends zorgt voor valse persoonsbewijzen voor Osewoudt en Elly.

Elly Sprenkelback Meijer komt uit Engeland als agente. Ze gaat naar Osewoudt om onderdak te krijgen en hij helpt haar. Ze wordt opgepakt door de Duitsers.

Labare is de eigenaar van het pand waar Osewoudt verblijft/ onderduikt. Dit is een pand van de verzetsmensen. Hier ontwikkelt Osewoudt films in de donkere kamer.

Annelies van Doormaal pleegt samen met Osewoudt een aanslag op de Duitser Lagendaal.

Cor, oom kees en twee onbekenden helpen Osewoudt ontsnappen uit het ziekenhuis.

Suyling zat ook in het pand van Labare en deed negatief tegen Osewoudt.

Duitsers

Kriminalrat Wülfing laat Osewoudt in elkaar slaan en vertelt hem dat ze alles weten wat hij gedaan heeft.

Ebernuss ondervraagt Osewoudt, maar op de een of andere manier doet hij heel vriendelijk. Hij probeert bij Osewoudt zijn vertrouwen te winnen en wil zich aansluiten bij de verzetsmensen omdat hij bang is dat Duitsland de oorlog verliest. Osewoudt vergiftigd hem met gif dat hij van Dorbeck heeft gekregen.

Gustav Malknecht legt de gesprekken met Osewoudt vast met een typmachine. Later legt hij een verklaring af tegen Osewoudt.

George Krügener brengt Osewoudt in verpleegsteruniform naar Voorschoten. Osewoudt slaat hem neer en rijdt naar Dordrecht. Hier komt George weer bij en Osewoudt steekt een mes in zijn rug. 

Engelsen

Kolonel Smears legt een verhoor met Osewoudt af.

Percy legt het verhoor vast met een typmachine.

Politie (NL)

Selderhorst onderzoekt de zaak van Osewoudt.

Spuybroek moet zorgen dat Osewoudt niet ontsnapt. 

Slachtoffers van Osewoudt

Meneer en mevrouw Lagendaal worden doodgeschoten door Osewoudt en hun kind (Walter) wordt meegenomen

Leidster van de Nationale jeugdstorm moet Walter meenemen maar wordt vermoord door Osewoudt en Annelies.

Het(/de) vraagstuk(ken) van het boek

Wat is in oorlogstijd goed en fout? In hoeverre is de mens in staat zichzelf en anderen te kennen? 

Max Havelaar of de koffieveilingen der Nederlandsche handelsmaatschappij

Vergelijking van het leven van de schrijver met de roman.

Max Havelaar is geschreven door Multatuli, dit is een pseudoniem voor Eduard Douwes Dekker. Multatuli betekent: 'ik heb veel geleden'. Dit slaat op het leiden van Havelaar en Multatuli maar ook op het leiden van de Javanen en andere onderdrukten in Nederlands-Indië. 

Eduard Douwes Dekker (1820-1887)
Dekker werd geboren in Amsterdam, zijn vader was scheepskapitein.
In 1838 reisde Eduard aan boord van het schip van zijn vader naar Nederlands-Indië, hier kwamen ze in 1839 aan in de hoofdplaats Batavia. In Nederlands-Indië werkte hij als ambtenaar. 
In 1856 kreeg Dekker een conflict met zijn chef over de manier waarop er een einde zou moeten komen aan de misstanden in dit gebied (Lebak, West-Java). De chef was voor het handhaven van de regels en voorschriften, Dekker vond dat deze losgelaten moesten worden. Hij verloor bij dit conflict en schreef er een boek over; Max Havelaar.

Het boek bestaat uit 20 hoofdstukken.
Hoofdstukken 1-4,9,10: Droogstoppel.
De rest van de hoofdstukken gaan over Max Havelaar (Sjaalman).
Hoofdstuk 20 is Multatuli zelf.
Droogstoppel is een makelaar in koffie en wil gewoon een boek schrijven over koffieveilingen. Sjaalman schrijft over Max Havelaar, dit is een assistent-resident in Lebak (!). Hij houdt een toespraak waarin hij vertelt over het onrecht dat de Javananen is aangedaan en dat hij er alles aan zal doen om dit onrecht te bestrijden. De boosdoener is hier de regent (chef), iedereen weet dat hij zijn macht misbruikt, maar niemand durft er iets aan te doen. Dan komt Droogstoppel weer aan het woord in het boek, daarna gaat het verder over Havelaar die de regent aanklaagt en wordt genegeerd. In het laatste hoofdstuk neemt Multatuli het verhaal over en vertelt dat zijn doel is iedereen te laten weten dat de Javanen worden uitgebuit en afgeperst.

De overeenkomsten tussen het leven van Dekkers en het verhaal zijn duidelijk. Het verhaal van Max Havelaar is eigenlijk dat van Dekkers zelf. Het boek is dus autobiografisch. Havelaar en Dekkers vechten beiden tegen de armoede en uitbuiting van het volk in Nederlands-Indië. Ook de karakters komen overeen, ze zijn slim en moedig maar ook naïef en dromerig. 

Literaire stroming
In het boek uit Dekkers zijn kritiek op Nederland. Dit was iets nieuws in de tijd dat het boek werd geschreven (1860), schrijvers moesten de lezer vaderlandsliefde bijbrengen. Ook waren de opbouw van het boek en de schrijfstijl anders dan de eisen die in die tijd opgelegd werden voor het schrijven van een  boek. Het boek wordt vaak met de Romantiek in verband gebracht vanwege het verzet van Dekkers en door Max Havelaar dat  een typisch romantisch personage is. omdat in het boek verschillende genres door elkaar lopen en omdat fictie en werkelijkheid tegenover elkaar staan. Aan de ene kant paste het boek dus niet in de tijd waarin het geschreven is doordat Dekkers tegen de eisen en regels van het schrijven inging en kritiek op Nederland. Aan de ander kant wilde veel mensen in deze tijd (19e eeuw) graag meepraten over de politiek en dat is ook duidelijk het geval in Max Havelaar. De sociale engagement van Max Havelaar en de feiten die hierin naar voren komen kunnen naar het Realisme verwezen worden. 

In de 4e klas

In de 4e klas heb ik de volgende gelezen en hierover opdrachten (een verdiepingsopdracht) gemaakt:
- De grote zaal- Jacoba van Velde 
- Ik omhels je met duizend armen- Ronald Giphart
- Hokwerda's kind- Oek de Jong

Verder heb ik in de 5e klas de volgende boeken gebruikt voor de recensie opdracht:
- Joe Speedboot- Tommy Wieringa
- Heren van de thee- Hella S. Haasse

Verslag

Het Diner - Herman Koch

De Engelenmaker - Stefan Brijs

Van de koele meren des doods - Frederik van Eeden

Joe Speedboot - Tommy Wieringa

Het boek de koele meren des doods vond ik het moeilijkst om te lezen, omdat het verhaal mij totaal niet aansprak en omdat ik het eigenlijk een beetje "saai" vond. De andere drie boeken heb ik met nieuwschierigheid gelezen. Dit had ik vooral bij het boek de Engelenmaker, hierbij was ik steeds heel benieuwd wat er verder zou gaan gebeuren. Joe Speedboot vond ik vooral grappig, en mooi vanuit het opzicht van een gehandicapte. Zo kon ik mij ook eens verplaatsen in die mensen. Het Diner sprak mij ook wel aan alleen weet ik niet zo veel van opvoeding en zal dit boek ouders en volwassenen meer aanspreken. 

Joe Speedboot- Tommy Wieringa

Twee weken later kreeg PJ een zoon, in de herfst betrokken ze het huis waar ze nog altijd wonen. Het jongetje leek het meest op PJ. Na een jaar gingen PJ en Christof een tijdje uit elkaar omdat hij ons samen betrapte. Ze kwamen weer bij elkaar en PJ beloofde Christof nooit meer met mij te zullen slapen. Maar PJ en ik zijn nooit opgehouden met elkaar te slapen. Ze is nog altijd mijn enige lezer.
Regina is samen met India verhuisd en we weten eigenlijk niet waarheen. Waarschijnlijk naar een grote stad, maar het zou ook zomaar kunnen zijn dat ze zelfs in het buitenland zitten.
De E 981 is in gebruik genomen, een gletsjer van asfalt heeft nieuwe tijd voor zich uit gewalst en wij zijn verdwenen achter een metershoge geluidswal van aarde en kunststof. We horen inderdaad niks. En we hebben ook geen eigen afslag gekregen waardoor we zijn afgesloten van de wereld. Maar daarachter zijn wij niet gestorven, noch zijn wij van gedaante veranderd. Wij zijn hier nog. 


Ik heb het einde nauwelijks veranderd. Omdat ik het einde van Joe Speedboot een heel goed einde vind, waar weinig aan veranderd kan worden aangezien de lijn van het verhaal dan niet meer klopt. Als Joe nog later gezien was dan zou ik hem laten verschijnen in een speedboot.

Boekverslag Van de koele meren des doods

Zoek op literatuurgeschiedenis.nl informatie op over de historische achtergrond waarin de roman is ontstaan. Onder welke stroming valt deze roman?

Deze roman valt onder het Naturalisme. De periode na de Tachtigers valt onder het Naturalisme.
Het is een psychologische roman en de schrijver, Frederik van Eeden is psychiator. Hij behoorde tot de Beweging van de Tachtigers. Van de koele meren des doods is een reactie op de Tachtigers. Vooral een reactie op het boek “Een liefde” van Van Deyssel. Deze roman ging volgens hem teveel om sensatie.

Benoem de kenmerken van deze stroming en wijs ze aan in het door jou gelezen boek aan de hand van voorbeelden.

Bij het Naturalisme staat het alledaagse centraal, de gewone man op straat zoals een arbeider. Het Naturalisme gaat hierin nog verder dan het realisme en gaat bijvoorbeeld vaak over prostituees en zieken. Ook worden de klachten over de maatschappij naar voren gebracht.

De hoofdpersoon in zijn of haar milieu is het centrum van het verhaal, de persoon is vaak depressief, zwak, ziek, verveel of somber.

Deze kenmerken komen in het boek de koele meren des doods ook voor:

-          De hoofdpersoon is een overgevoelige vrouw, ze is  somber en vaak depressief.

-          Deze vrouw wordt een prostituee.

-          Ook de kritiek op de maatschappij komt naar voren (bijvoorbeeld de contacten met kunstenaars en religieuze mensen en ook haar eigen geloof).

-          Seksualiteit is ook een punt uit het Naturalisme (prostitutie en zelfbevrediging in het boek).

-          Erfelijkheid

-          De dood (Hedwig weet dat ze eerder dood zal gaan
 dan de anderen). Ze is geobsedeerd door de dood. 

Besteed kort aandacht aan het plot: centraal conflict, hoofdpersoon, centrale handeling.

Centraal Conflict

Hedwig die worstelt met haar gevoelens. Het verlangen naar de dood.

Hoofdpersoon

De hoofdpersoon is Hedwig de Fontayne, ze is geboren in een rijk gezin en ze is heel erg mooi. Maar ze is heel ongelukkig. Ze is heel gevoelig, ze kan niet tegen de alledaagsheid van het leven en mensen begrijpen haar niet.

Centrale handeling

De polsen doorsnijden.

Noteer voor aspecten van de roman die nog actueel zouden kunnen zijn. Waarom zouden we dit boek nog moeten lezen?

Dingen als depressiviteit, drugsgebruik, overspel en prostitutie spelen vandaag de dag nog steeds een grote rol in onze samenleving. Veel mensen zijn nog depressief en hebben hier veel problemen mee. Ook drugs wordt nog steeds gebruikt, waarschijnlijk zelfs op een grotere schaal. Overspel is een groot kwestie bij scheidingen en prostitutie is bijna een gewoonte, misschien niet in Nederland maar wel in de arme landen.

Link in je weblog naar goede achtergrondinformatie over auteur, boek en natuurlijk je gebruikte bronnen.

Frederik van Eeden: - http://nl.wikipedia.org/wiki/Frederik_van_Eeden_(schrijver)
                                          - http://www.kb.nl/dossiers/eeden/index.html
Van de koele meren des doods: - http://www.literatuurgeschiedenis.nl/lg/19de/tekst/lg19039.html
 - http://www.lezenvoordelijst.nl/zoek-een-boek/nederlands-16-tm-19-jaar/v/van-de-koele-meren-des-doods/